Liga Ochrony Przyrody w Polsce jest najstarszą organizacją proekologiczną, działającą w Polsce od 97 lat. Działania Ligi oparte są na społecznym, nieodpłatnym zaangażowaniu jej członków, którzy dobro przyrody mają głęboko zakorzenione w sercach.
W Gminie Czerwonak, a dokładniej w samym Czerwonaku, 4 marca 2000 r. zostało utworzone Koło terenowe LOP „ĆMA”. Koło terenowe Ćma działało nieprzerwanie od 24 marca 2000 do 1 stycznia 2016 roku, a w zmienionej formie działa do dziś na terenie Gminy Czerwonak obejmując obszarem działania również tereny Parku Krajobrazowego ,,Puszcza Zielonka”. Przez cały ten okres Koło Ćma bardzo aktywnie działo na rzecz ochrony środowiska przyrodniczego realizując cele statutowe stowarzyszenia. Od samego początku utworzono w kole Ćma nowatorską, jak na tamte czasy, „grupę patrolowo-interwencyjną”. Jej celem było patrolowanie terenów leśnych w celu wykrywania i ujawniania aktów wandalizmu, kłusownictwa czy zaśmiecania, a także przeciwpożarowo zwłaszcza w okresach suszy. Częste i regularne patrole terenów leśnych oraz nadwarciańskich, niejednokrotnie doprowadziły do wcześniejszego wykrycia pożaru. Skuteczność działań przeciwpożarowych członków LOP z Czerwonaka została nagrodzona przez komendanta OSP w Czerwonaku dyplomem w 2004 roku. Oprócz działań prewencyjnych, grupa reagowała również na zgłoszenia mieszkańców i organizacji ekologicznych oraz Urzędu Gminy, o niepokojących zdarzeniach, interweniując w sytuacjach noszących znamiona wykroczenia lub przestępstwa.
Warto podkreślić, że od samego początku funkcjonowania grupy patrolowo-interwencyjnej w kole Ćma, przewodniczący koła Dawid Łowicki kładł bardzo duży nacisk na znajomość przepisów prawa przez członków tej elitarnej grupy, jak również sprawność fizyczną. Istotnym aspektem działania członków koła Ćma była umiejętność właściwego postępowania z osobami konfliktowymi jak również w sytuacjach niebezpiecznych. Jednym z zadań grupy patrolowo-interwencyjnej było zapobieganie aktom kłusownictwa lądowego i wodnego.
Działania członków LOP prowadzone były często przy współpracy z wieloma organizacjami, urzędami oraz służbami państwowymi. Szeroko zakrojona współpraca z Wydziałem Ochrony Środowiska Urzędu Gminy Czerwonak owocowała wieloma owocnymi działaniami. W sytuacjach natrafienia na przestępstwa lub wykroczenia, w zależności od ich charakteru, członkowie Ligi podejmowali współpracę ze Strażą Gminną Gmin Czerwonak i Murowana Goślina, Strażą Leśną Nadleśnictwa Czerwonak, później Łopuchówko, Ochotniczą Strażą Pożarną w Czerwonaku oraz Policją. W kilku przypadkach koło Ćma podjęło współpracę lub dokonało zgłoszenia do Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Poznaniu, a także chemicznej Straży Pożarnej w Poznaniu.
Działania grupy patrolowej prowadzone były początkowo pieszo oraz rowerowo, a po niedługim czasie również samochodem użyczanym w ramach umowy od Urzędu Gminy Czerwonak. Koło LOP Ćma w Czerwonaku, podobnie jak Liga w całym kraju, zawsze było otwarte na nowe formy i metody działania, tak by każda zainteresowana osoba znalazła przestrzeń do realizowania się w celu ochrony przyrody. Jednym z przykładów dowodzących otwartości Ligi w Czerwonaku na nowe formy działania było utworzenie konnej grupy spośród czerwonackich strażników przyrody. Patrole prowadzone konno, realizowane były częściowo na prywatnych koniach oraz użyczanych od Traperskiej Osady – gospodarstwa agroturystycznego w Bolechówku w gm. Czerwonak. Jest to kolejny przykład umiejętności i otwartości Ligi z Czerwonaka do podejmowania współpracy dla ochrony ojczystej przyrody, która jest dobrem wspólnym.
Skuteczność działań i wysoka wydajność pracy na rzecz ochrony przyrody, zostały wielokrotnie docenione przez Zarząd Okręgu LOP w Poznaniu, Zarząd Główny LOP w Warszawie jak również przez Wójta Gminy Czerwonak. Zaledwie trzy lata po utworzeniu Ligi Ochrony Przyrody w Czerwonaku, w 2003 roku, koło Ćma zajęło pierwsze miejsce w ogólnopolskim konkursie „EKO-DETEKTYW” organizowanym przez Zarząd Główny LOP. Tak dynamiczny rozwój Ligi w Czerwonaku i udział członków LOP w coraz większej liczbie wydarzeń i inicjatyw gminnych, m.in. festynów i konkursów, wzbudził potrzebę utworzenia osobnej sekcji w kole Ćma, która miała angażować się w działania edukacyjne i promocyjne. W ten sposób powstała druga sekcja „sekcja edukacyjna”. Dzięki temu do koła LOP Ćma zapisali się nowi członkowie, kierunkujący swój entuzjazm i zapał w szerzenie świadomości ekologicznej i przyrodniczej przez zabawę i edukację. Członkowie sekcji edukacyjnej koła Ćma nie tylko pomagali przy organizowaniu festynów gminnych oraz stoisk edukacyjnych, ale również sami organizowali festyny przyrodnicze oraz uroczystości jubileuszowe LOP.
Obchody jubileuszu zarówno Ligi w Polsce, jak i kolejne pięciolecia utworzenia LOP w Czerwonaku stały się już tradycją w gminie Czerwonak. W tym roku również Liga w Czerwonaku obchodzi jubileusz 25-lecia swojej nieprzerwanej działalności. Z tej okazji planowane jest posadzenie dębu pamięci oraz odsłonięcie pamiątkowej tablicy. Ten wyjątkowy rok jubileuszu ma zostać również domknięty wydaniem pamiątkowego historycznego albumu z 25 lat działalności LOP w Czerownaku.
Spośród wielu działań, które przez lata prowadziło koło LOP Ćma z Czerwonaka warto wymienić organizowanie akcji sprzątania śmieci, zbiórki darów dla zwierząt ze schroniska, zbiórki darów dla ubogich rodzin w gminie, liczne kampanie ekologiczne. Działania obu sekcji tj. patrolowej oraz edukacyjnej często się uzupełniały, dzięki ścisłej współpracy. Przykładowo, w czasie festynów, sekcja edukacyjna prowadziła gry i zabawy edukacyjne, zaś członkowie sekcji patrolowej zabezpieczali kwestie techniczne, organizacyjne czy komunikacyjne m.in. kierując ruchem i dbając o bezpieczeństwo. Jako umundurowana formacja byli zawsze w centrum zainteresowania mieszkańców, a grupa konna wzbudzała zainteresowanie szczególnie dzieci i młodzieży.
Działania edukacyjne koła Ćma wspierane były kooperacją z Gminnym Ośrodkiem Kultury „Sokół” w Czerwonaku, Zespołem Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu, a także Wydziałem Promocji Urzędu Gminy Czerwonak oraz placówkami oświatowymi. Koło LOP w Czerwonaku współpracowało również z innymi organizacjami pozarządowymi m.in. Stowarzyszeniem Rozwoju Rekreacji i Ochrony Środowiska w Owińskach, PTOP „Salamandra”, PTTK oddział Poznań Nowe Miasto czy Stowarzyszeniem Natura Potrzanowo z gminy Skoki.
Warto również wspomnieć, że przez kilka lat funkcjonowała w kole LOP Ćma również trzecia sekcja zainteresowań – sekcja fotograficzna, której członkowie mieli regularne szkolenia z obsługi różnego rodzaju aparatów oraz prowadzili obserwacje przyrody uwieczniając ciekawe obiekty przyrodnicze na fotografiach. Sekcja ta jednak nie działała zbyt długo i została rozwiązana po kilku latach. Również zapał do działań edukacyjnych z czasem ostygł i sekcja edukacyjna stopniowo wygasiła swoją działalność. Działania kontrolno-interwencyjne cieszyły się natomiast dużym zainteresowaniem nieustannie.
W związku ze zmianami, jakie nastąpiły w drugiej dekadzie działania koła LOP Ćma, Zarząd Koła wystąpił do Zarządu Okręgu LOP w Poznaniu z wnioskiem o przekwalifikowanie statusu grupy z „koła LOP” na „Straż LOP” jako formę działania Ligi zgodnie z §40 Statutu LOP. Zarząd Okręgu ochoczo przystał na tę propozycję i z dniem 1 stycznia 2016 roku, koło terenowe Ćma zostało przekształcone w Straż Ligi Ochrony Przyrody, która pod tą nazwą prężnie działa do dzisiaj. Po raz kolejny, działacze Ligi z Czerwonaka wykazali odwagę w podejmowaniu nowych wyzwań. Straż LOP w Czerwonaku stała się nowatorską formą funkcjonowania Ligi Ochrony Przyrody w Polsce, która realizuje podstawowy sposób funkcjonowania Ligi wymieniony w pierwszym punkcie Statutu i jest obecnie najlepszą odpowiedzią na rozwiązaną w 2001 roku Straż Ochrony Przyrody (SOP). W ślad za grupą Straży LOP w Czerwonaku, od 2021 roku powoływane są kolejne grupy rejonowe Straży LOP, już nie tylko w Województwie Wielkopolskim.
Czerwonacka Grupa Rejonowa Straż Ligi Ochrony Przyrody, nieustannie prowadzi patrole obszarów cennych przyrodniczo w gminie Czerwonak oraz gminach ościennych, teren Parku Krajobrazowego Puszcza Zielonka wraz z jego rezerwatami przyrody, a także wschodni brzeg rzeki Warty. Od dwóch lat Straż LOP z Czerwonaka prowadzi również kontrole na rzece za pomocą łodzi motorowej.
Regularnie realizowanymi zadaniami strażników przyrody z Czerwonaka są: pouczanie turystów zwracając uwagę na niewłaściwe parkowanie czy zakaz wjazdu do lasu wskazując pobliskie parkingi leśne; pouczanie o zakazie spuszczania psów ze smyczy poza wyznaczonymi miejscami; wykrywanie dzikich wysypisk śmieci i ich usuwanie; w razie takiej potrzeby podejmują działania w celu w ratowania zwierząt zaplątanych w porzucone kable lub siatki ogrodzeniowe, zgłaszają do odpowiednich organów przypadki nielegalnego i niewłaściwego składowania różnego rodzaju odpadów, zrzutów ścieków czy wyrzucania śmieci do lasów. Straż LOP z Czerwonaka bierze corocznie udział w gminnej akcji sprzątania brzegów Warty. Działania strażników skupiają się także na ochronie przeciwpożarowej lasów, zwłaszcza w okresach suszy.
Do tak niewątpliwie ogromnego sukcesu Straży Ligi Ochrony Przyrody w Gminie Czerwonak przyczyniła się otwartość kolejnych włodarzy gminy. LOP z Czerwonaka od początku potrafiła zyskać przychylność kolejnych wójtów Mariusza Poznańskiego, Jacka Sommerfelda i Marcina Wojtkowiaka.
Działalność Straży LOP w Czerwonaku stanowi istotny element ochrony przyrody na terenie gminy i została szczególnie doceniona w 2020 roku, gdy Rada Gminy przyznała Lidze Ochrony Przyrody w Czerwonaku tytuł "Zasłużony dla gminy Czerwonak".
Opracowanie:
Daniel Łowicki i Dawid łowicki
28.02.2025 r.
